به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، از زمانی که کرونا آمد، جهان شکل دیگری از خودش را نشان داد. حتی بیماری‌هایی که پیش از این نیز وجود داشته‌اند نیز شمایل دیگری از خودشان را رونمایی کردند. کرونا در بین انسان‌ها فاصله انداخت و روابط اجتماعی را تا حد زیادی کاهش داد. حالا این روابط کم، وقتی با ترس، اضطراب، وسواس و انزوا همراه شد خودش را به شکل بیماری‌های مختلف ازجمله آلزایمر نشان داد. چندوقت پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد سن ابتلا به آلزایمر به ٤٩سال رسیده و این زنگ خطری برای جامعه است که تا چند سال آینده به مرحله میانسالی می‌رسد. معصومه صالحی، مدیرعامل انجمن دمانس و آلزایمر ایران که این خبر را داده بود به سؤالات «شهروند» در مورد ابعاد مختلف این ماجرا پاسخ می‌دهد.

شما اعلام کردید که بیمارانی زیر ٥٠سال داشته‌اید که به آلزایمر مبتلا بوده‌اند چرا سن آلزایمر کاهش پیدا کرده است؟

کرونا شرایط زندگی انسان‌ها را تا حدود زیادی تغییر داد. یکی از دلایلی که آمار این بیماری را بین مردم بالا برده است افسردگی‌هایی است که پس از کرونا ایجاد شد. هم‌اکنون بیمارانی داریم که با وجود آنکه هنوز به ٥٠سال نرسیده‌اند به آلزایمر مبتلا شده‌اند. بیش از ٤٠٠بیمار در انجمن شناسایی شده‌اند که در فاصله ٤٠تا ٦٠سال قرار دارند و در مرحله پیش آلزایمر قرار دارند.

پس آنطور که به‌نظر می‌رسد آلزایمر خطر بزرگی برای جوامع بشری به شمار می‌آید. با این بیماری چه باید کرد؟

دمانس یا آلزایمر یک بیماری پیش‌ رونده است که امکان بهبود در آن وجود ندارد. شاید بتوان آن را تا حدی - آن هم نه زیاد- کنترل کرد، اما وقتی فردی به این بیماری مبتلا می‌شود فشار چندجانبه به خانواده، خودِ فرد و جامعه وارد می‌شود. از سوی دیگر تحریم‌های ناجوانمردانه سبب شده تا هزینه داروی این بیماران به‌شدت افزایش پیدا کند و به همین دلیل برخی خانواده‌ها ناچارند از داروهای مشابه استفاده کنند که مشخص نیست اثربخشی آنها تا چه میزان باشد.
همه اینها را گفتم تا به این موضوع برسم که هیچ‌چیز مانند پیشگیری نمی‌تواند در عدم‌ابتلا به این بیماری مؤثر باشد.

پس بهترین گزینه، پیشگیری است، اما چطور؟ چطور می‌توان از دمانس یا آلزایمر جلوگیری کرد؟

باید به این نکته اشاره کرد که آلزایمر یک بحران جهانی است بنابراین نیاز به یک راه‌حل جهانی هم دارد، چون تهدیدی جدی برای حوزه سلامتی و اقتصاد جهان به شمار می‌رود. هم‌اکنون حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به نوعی به زوال عقل مبتلا هستند که باید برنامه‌هایی در سطح بین‌المللی برای حل این بحران درنظر گرفته شود. نوع رژیم‌های غذایی و به چالش کشیدن مغز دو راهکار اساسی است که می‌تواند در درمان دمانس یا زوال عقل تأثیرگذار باشد. در این مسیر بهتر است درمان از کودکی آغاز شود. حذف فست‌فودها از رژیم‌های غذایی، حفظ کردن یک سوره قرآن، یا آموزش یک زبان جدید می‌تواند در تقویت حافظه فرد تأثیرگذار باشد.

یعنی مراقبت در کودکی بهتر از درمان در بزرگسالی است؟

دقیقا. مراقبت از همان دوران کودکی می‌تواند تا ٤٠درصد از ابتلا به دمانس و آلزایمر در بزرگسالی بکاهد. همانطور که خودمراقبتی در دوران جوانی نیز تا ٢٥درصد دیگر می‌تواند این آمار را افزایش دهد.

گفته می‌شود که ضربه به سر در کودکی از علائم ابتلا به آلزایمر در بزرگسالی است؟

بله. درست است. یکی از دلایل ابتلا به دمانس یا آلزایمر در میانسالی ضربه به سر در دوران کودکی یا جوانی است. به همین دلیل استفاده از کلاه ایمنی یا بستن کمربند در خودرو می‌تواند از این اتفاق تا حدود زیادی بکاهد. حذف گوشت قرمز، نمک، شکر و ورزش کردن نیز می‌تواند در پیشگیری از این بیماری تأثیرگذار باشد.

اما یک سؤال کلیدی دیگر در اینجا مطرح می‌شود. اینکه از کجا بفهمیم که در معرض آلزایمر قرار داریم؟

آلزایمر یک بیماری و اختلال در مغز است که اصولا از ٦٠سالگی شروع می‌شود، اما در یکی دو ساله اخیر این آمار به شکل معناداری پایین آمده و به ٤٠و ٥٠سال رسیده است، البته آمار افراد مبتلابه این بیماری که زیر ٦٠سال هستند، ١٠درصد است. فرد مبتلا کم‌کم خاطرات، توانایی و مهارت‌هایی را که پیش از این داشت، از خاطر می‌برد و خودکنترلی خویش را از دست می‌دهد.
علائم بروز آلزایمر هم اغلب ۵، ۱۰ یا حتی ۲۰ سال قبل از آشکار شدن آن، شروع می‌شود که یکی از بارزترین آنها اختلال در به‌خاطر سپردن اطلاعات جدید است. یعنی هر یک از هموطنان که احساس می‌کند به‌طور مداوم اطلاعات روزانه و خاطراتش را فراموش می‌کند، باید آن را جدی بگیرد.
اما وقتی این بیماری پیشرفت می‌کند، فرد دچار نوعی سرگردانی و گیجی می‌شود به‌طوریکه اطرافیانش را نمی‌شناسد و تغییرات خلقی در رفتارش ایجاد می‌شود. نکته مهم این است همانطور که افراد برای سلامت جسم خود به پزشک مراجعه می‌کنند برای سلامت مغز خود نیز به پزشک مراجعه کنند. بعد از گذشت ٤٠سال از سن باید مدام سلامت مغز را چک کرد و مهارت‌های خود را تقویت کنند. چراکه هر یک سال تشخیص زودتر این بیماری می‌تواند ٥سال بروز علائم شدید را به تعویق بیندازد.

اصولا این بیماری چند مرحله دارد و چطور می‌توان از رسیدن به شرایط حاد آن جلوگیری کرد؟

فرد مبتلا به آلزایمر سه مرحله را پشت سر می‌گذارد؛ پیش‌بالینی، اختلال شناختی و زوال عقل یا همان آلزایمر.
در مرحله اول فرد علائمی را نشان می‌دهد که علامت‌های شروع آلزایمر است. شروع فراموشی‌ها، اختلال در عملکرد طبیعی و قضاوت و حتی اشتباه در استدلال و ادراک از مشخصه‌های این مرحله است.
هر چقدر که زمان بگذرد و بیماری شدیدتر شود، مهارت‌های زبانی و ادراکی نیز کاهش پیدا می‌کند. در چنین مواقعی فرد مدام از دیگران می‌ترسد و با هر رفتاری واکنش تند نشان می‌دهد. چنین فردی نسبت به استرس و رفتار اطرافیان حساس‌تر می‌شود و از این مرحله که بگذرد فرد به مرحله حاد بیماری می‌رسد که در آن هیچ کنترلی بر رفتار خود نخواهد داشت.

وضعیت آلزایمر در دنیا چگونه است؟

هم‌اکنون ٥٥میلیون نفر در دنیا با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند و از کل جمعیت دنیا بیش از یک نفر از هر ۹ نفر در ۶۵ سالگی و بالاتر به آلزایمر مبتلا هستند.

هزینه‌های درمانی یک بیمار آلزایمری چقدر است ؟

یک فرد آلزایمری به جای مراقبت ٢٤ساعته به ٣٦ساعت مراقبت نیاز دارد. درواقع نگهداری از این بیماران نیاز به مراقبت دو نفر دارد. تقریباً در ۵۰ درصد بیماران، پیشرفت فراموشی را می‌توان حدود یک سال با داروهای مهارکننده به تعویق انداخت، اما این تنها یک درمان موقتی است.
مشکلی که در چند سال اخیر با آن روبه‌رو هستیم، تحریم‌ها بود که سبب شد قیمت داروها به‌شدت افزایش پیدا کند، چراکه این داروها به‌صورت قاچاق وارد می‌شوند و حتی داروهایی که در خود ایران تولید می‌شوند با مشکل مواداولیه روبه‌رو هستند، اما بازهم قیمت این داروها بالاست به‌طوریکه تنها یک داروی بیماران آلزایمری که باید هر روز یک عدد از آن را بخورد ٣٠هزار تومان برایش تمام می‌شود. حالا اگر هزینه پرستار را هم حساب کنیم خانواده‌ای که بیمار آلزایمری دارد باید ماهانه ٢٥تا ٣٠میلیون تومان برای بیمارش هزینه کند.

چند توصیه برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر

هر روز با دوستان‌تان قدم بزنید و تا جایی که می‌توانید ورزش کنید.
غذاهای سالم و مُغذی بخورید. در رژیم غذایی‌تان هم این موارد را بگنجانید؛ غلات کامل، سبزیجات برگِ سبز، ماهی، لوبیا، روغن زیتون و آجیل.
وقت خود را با دوستان بگذرانید و به سرگرمی‌ها ادامه دهید. مطالعات نشان می‌دهد که ارتباطات اجتماعی ممکن است اتصالات سلول‌های عصبی را در مغز تقویت کرده و حافظه و تفکر را بهبود بخشد.
مدیتیشن را تمرین کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که تمرین مدیتیشن ممکن است فشار خون، اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی را کاهش دهد.
خوب بخوابید. شواهد زیادی نشان می‌دهد که خوابِ خوب می‌تواند به پیشگیری از آلزایمر کمک کند و با پاکسازی آمیلوئید بیشتر از مغز مرتبط است. یک مطالعه هم نشان داده افرادی که در دهه ۵۰ و ۶۰ زندگی خود ۷ ساعت در شب می‌خوابیدند در مقایسه با افرادی که ۶ ساعت یا کمتر در شبانه‌روز می‌خوابیدند ۳۰ درصد احتمال ابتلا به زوال عقل کمتر بود.
از متخصصان سلامت روان کمک بگیرید تا به شما در مقابله با استرس و اضطراب کمک کنند.
روش زندگی سالم هم می‌تواند ابتلا به دمانس و آلزایمر را کاهش دهد، ازجمله ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و استرس کم به‌ویژه در افرادی که از نظر ژنتیک مستعد ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.